7/12 extract Maharashtra: शेतकऱ्यांसाठी जमीन ही फक्त मालमत्ता नसून आयुष्याचा आधार, कुटुंबाचा संसार आणि एक प्रकारे भविष्याची हमीच असते. त्यामुळे आपली जमीन सुरक्षित ठेवणे ही प्रत्येक शेतकऱ्याची पहिली जबाबदारी आहे. यासाठी सर्वात महत्त्वाचा दस्तऐवज म्हणजे 7/12 Extract किंवा सातबारा उतारा. हा एक सरकारी नोंदवहीसारखा कागद असून, त्यावर तुमच्या जमिनीशी संबंधित प्रत्येक माहिती नोंदलेली असते. मात्र, सातबाऱ्यावर चुकीची किंवा अपूर्ण माहिती असेल तर तुमच्या जमिनीसाठी अनेक अडचणी निर्माण होऊ शकतात आणि तुमची जमीन जप्त होण्याची शक्यताही वाढते. म्हणूनच आज आपण पाहूया, सातबाऱ्यावर तपासायला हव्या अशा 5 महत्त्वाच्या गोष्टी आणि त्यांची काळजी का घेणे गरजेचे आहे याबद्दलची अधिक माहिती.
1. मालकी हक्काची नोंद
सातबाऱ्यावर सर्वात आधी पाहायची गोष्ट म्हणजे तुमची जमीन तुमच्या नावावर आहे का. (Land ownership record) जमिनीवरील मालकी हक्क जर स्पष्ट नसेल तर ती जमीन ‘विवादित’ ठरते. अशा जमिनीवर तुम्हाला बँक कर्ज (Agriculture Loan), पीक विमा (Crop Insurance) किंवा शासकीय योजनांचा (Government Schemes for Farmers) लाभ मिळत नाही. मालकी हक्क व्यवस्थित नोंदलेला असल्यासच तुमच्या जमिनीचे कायदेशीर रक्षण होते.
2. वारस नोंद
जमिनीच्या मालकाचा मृत्यू झाल्यानंतर त्यांच्या वारसांची सातबाऱ्यावर नोंद असणे अत्यंत आवश्यक आहे. जर वारस नोंदणी केली नाही, तर जमीन मृत व्यक्तीच्या नावावरच राहते आणि नंतर वाद निर्माण झाल्यास ती जमीन सरकार जप्त करू शकते. त्यामुळे वेळ न दवडता वारस नोंदणी (Heirship Entry) करून घ्यावी.
3. कर्ज व बोजाची नोंद
शेतकऱ्याने शेतीसाठी घेतलेले कर्ज सातबाऱ्यावर ‘बोजा’ म्हणून दाखवले जाते. अनेकदा कर्ज फेडल्यानंतर बोजा काढण्याची प्रक्रिया पूर्ण केली जात नाही, त्यामुळे जमीन अजूनही बोजाखाली आहे असे मानले जाते. अशा वेळी बँक तुमच्यावर कायदेशीर कारवाई करू शकते. त्यामुळे, कर्ज फेडल्यानंतर लगेचच त्या संबंधित नोंदणी करून घ्या.
4. पीकपेरा नोंद
तुम्ही शेतात कोणते पीक घेतले आहे, याची नोंद सातबाऱ्यावर असणे आवश्यक आहे. अनेक शेतकऱ्यांनी (E-Crop Survey) ई-पीक पाहणी वेळेत केली नाही तर त्यांची जमीन निष्क्रिय मानली जाते. यामुळे Crop Insurance Maharashtra किंवा Minimum Support Price (MSP) Scheme सारख्या योजना मिळण्यास अडचण येते.
5. सिंचन साधनांची नोंद
जमिनीत विहीर, बोरवेल, कालवा किंवा इतर सिंचन साधन असेल तर त्याची नोंद सातबाऱ्यावर असणे आवश्यक आहे. भविष्यात पाणीपट्टी किंवा सिंचन हक्क यावर वाद निर्माण होऊ नये यासाठी ही नोंद अत्यंत महत्त्वाची आहे.
जमीन जप्त होण्यापासून वाचण्यासाठी आवश्यक खबरदारी
- सातबारा उतारा नियमित तपासा आणि चुकीची नोंद आढळल्यास लगेच दुरुस्त करून घ्या.
- बँक कर्ज फेडल्यानंतर त्वरित त्यासंबंधित नोंद करून घ्या.
- मालकाच्या निधनानंतर वारस नोंदणी लवकर पूर्ण करा.
- खरीप, रब्बी किंवा हंगामी पिकांची नोंद (E-Pik Pahani App Download ) वेळेत करा.
- महसूल कर किंवा पाणीपट्टीची थकबाकी असेल तर ती त्वरित भरा.
7/12 उतारा का महत्त्वाचा आहे?
(7/12 extract Maharashtra) सातबारा उतारा हा एकच कागद तुमच्या जमिनीचा संपूर्ण इतिहास सांगतो. मालकी, पीकपेरा, बोजा, सिंचन आणि कर याबाबतची माहिती यात असते. हा कागद योग्यरित्या अपडेट करून ठेवला तर शेतकऱ्यांना भविष्यातील कायदेशीर वाद, कर्ज प्रक्रियेत होणाऱ्या अडचणींचा सामना करावा लागत नाही आणि शासकीय योजनांपासून वंचित राहण्याची भीतीही दूर होते.