Food License: फूड बिझनेसच्या जगात, फूड लायसन्स मिळवणे ही एक महत्त्वाची पायरी आहे ज्याकडे दुर्लक्ष करता येणार नाही. हा परवाना, ज्याला सहसा नोंदणी क्रमांक किंवा परवाना क्रमांक म्हणून संबोधले जाते, कोणत्याही अन्न-संबंधित उपक्रमाची सुरुवात करण्याची गुरुकिल्ली आहे. तुम्ही अन्न उत्पादनांचे उत्पादन, प्रक्रिया, पॅकेजिंग, वितरण, वाहतूक किंवा आयात करत असलात, तरी तुम्हाला हा आवश्यक परवाना प्राप्त करणे आवश्यक आहे. या लेखात, आम्ही अन्न परवान्याचे महत्त्व, उपलब्ध परवान्यांचे प्रकार आणि ते मिळवण्यासाठी आवश्यक पायऱ्या कोणत्या आहेत याबद्दल माहिती देणार आहोत. Food License
फूड बिझनेस ऑपरेटरची जबाबदारी | Responsibilities of Food Business Operators | Food License
Food Business Operator (FBO) ही एक संज्ञा आहे जी उत्पादनापासून वितरणापर्यंत अन्न उद्योगाच्या विविध पैलूंमध्ये गुंतलेल्या व्यक्ती किंवा संस्थांचा समावेश करते. कायदेशीररित्या काम करण्यासाठी नोंदणी क्रमांक किंवा परवाना क्रमांक मिळवणे ही त्यांची प्राथमिक जबाबदारी आहे. कोणत्याही अन्न-संबंधित व्यावसायिक क्रियाकलापांसाठी हा परवाना मूलभूत आवश्यकता आहे.
खाद्य परवाना प्रक्रिया | Food licensing process | Food License
अन्न परवाना आणि नोंदणी प्रणाली (Food Licensing and Registration System) (FLRS), आता अन्न सुरक्षा अनुपालन प्रणाली (Food Safety Compliance System) (FoSCoS) मध्ये रूपांतरित झाली आहे, हे भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI) अंतर्गत अन्न परवाने देण्यास जबाबदार आहे. FoSCoS फूड बिझनेस ऑपरेटर्ससाठी नियामक अनुपालन सुलभ करते, आणि वन-स्टॉप सोल्यूशन ऑफर करते.
1 जून 2020 रोजी, फूड बिझनेस ऑपरेटर्स (FBOs) साठी सर्वसमावेशक नियामक अनुपालन उपाय म्हणून FoSCoS सादर करण्यात आला. त्याच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात, FoSCoS संपूर्ण भारतातील नऊ राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये (UTs) आणले गेले. या प्रदेशांमध्ये तामिळनाडू, गुजरात, गोवा, दिल्ली, ओडिशा, मणिपूर, चंदीगड, पुद्दुचेरी आणि लडाख यांचा समावेश होता. याबद्दलचे अधिक तपशील हे अधिकृत पोर्टल https://foscos.fssai.gov.in वर उपलब्ध आहेत.
अन्न व्यवसाय नोंदणीच्या तीन मुख्य श्रेणी अस्तित्वात आहेत | Three main categories of food business registration exist
नोंदणी (food licence documents): 12 लाखांपर्यंत वार्षिक उलाढाल असलेले छोटे खाद्य व्यवसाय ऑपरेटर त्यांच्या व्यवसायाची नोंदणी करू शकतात. नोंदणी प्रक्रियेसाठी सामान्यत: पासपोर्ट-आकाराचा फोटो, आयडी पुरावा आणि स्व-घोषणा फॉर्म आवश्यक असतो. परिसर तपासणी आवश्यक असल्यास, तर ती FSS विनिमय 2011 च्या अनुसूची 4 अंतर्गत अर्ज केल्याच्या 30 दिवसांच्या आत पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
राज्य परवाना (Food licence state permission): 20 जेव्हा FBO कुठल्याही राज्यात 20 कोटी रुपयांपर्यंतची उलाढाल असलेला व्यवसाय करत असेल तर त्यासाठी राज्य परवाना आवश्यक आहे. त्याचे वार्षिक शुल्क रु. 2000 ते 5000 पर्यंत बदलते. उलाढाल ही जर 12 लाखांच्या वर असेल तर राज्य परवाना असणे आवश्यक आहे. याचे पालन न केल्यास कायदेशीर परिणाम होऊ शकतात.
केंद्रीय परवाना (Food License Central Permission): अनेक राज्यांमध्ये, बंदरांवर, विमानतळांवर किंवा 20 कोटींपेक्षा जास्त वार्षिक उलाढाल असलेल्या एफबीओना केंद्रीय परवाना आवश्यक आहे, ज्याची वार्षिक फी 7500 आहे.
अतिरिक्त परवाना | Additional license
FSSAI परवाना आवश्यकता | FSSAI License Requirements
कोणताही किरकोळ विक्रेता, केमिस्ट शॉप किंवा खाद्यपदार्थांची विक्री करणाऱ्या किरकोळ युनिटने FSSAI परवाना घेणे आवश्यक आहे.
परवाना किंवा नोंदणीची वैधता 5 वर्षे आहे, परवाना संपला असल्यास त्याच्या नूतनीकरणाची तरतूद नाही.
नूतनीकरणासाठी अर्ज हे परवाना संपण्याच्या 120 दिवस आधी सबमिट केले जाऊ शकतात.
लहान अन्न व्यवसाय ऑपरेटर (FBO) | Small Food Business Operator (FBO)
लहान FBOs, हे कोणत्याही लहान फूड बिझनेस साठीचा संदर्भ देते ज्यांची FSSAI अंतर्गत नोंदणी असणे आवश्यक आहे.
घाऊक वितरक आणि अन्न व्यवसाय उलाढाल | Wholesale distributors and food business turnover
घाऊक वितरक, प्रवासी व्यापारी किंवा स्टॉलधारक यांची वार्षिक खाद्य व्यवसाय उलाढाल 12 लाखांपेक्षा जास्त असल्यास त्यांना परवाना आवश्यक आहे.
कायदेशीर परिणाम | Legal consequences
परवान्याशिवाय काम करणे हे FSS कायद्याच्या कलम 63 अंतर्गत बेकायदेशीर आणि दंडनीय आहे.
परवाना आणि नोंदणी ओळख | Licensing and registration identification
FSSAI परवाना आणि नोंदणी क्रमांक दोन्ही 14-अंकी कोड आहेत.
परवाना क्रमांक ‘1’ ने सुरू होतो आणि नोंदणी क्रमांक ‘2’ ने सुरू होतो.
FSSAI केंद्रीय परवाना क्रमांकाचे पहिले तीन अंक ‘100’ पॅटर्नचे अनुसरण करतात.
त्यामुळे आपण परवाना क्रमांक, 100XXXXXXXXX बघून सहज सांगू शकतो की तो FSSAI परवाना क्रमांक आहे
खाद्य व्यवसाय नोंदणी श्रेणी | Food Business Registration Category
खाद्य व्यवसाय नोंदणीसाठी तीन मुख्य श्रेणी: नोंदणी, राज्य परवाना आणि केंद्रीय परवाना.
12 लाखांपर्यंत वार्षिक उलाढाल असलेले छोटे खाद्य व्यवसाय ऑपरेटर नोंदणीसाठी पात्र आहेत.
राज्य परवाना शुल्क
राज्यामध्ये 20 कोटींपर्यंत वार्षिक उलाढाल असलेल्या व्यवसायांसाठी, राज्य परवाने उपलब्ध आहेत.
राज्य परवाना शुल्क 2000 ते 5000 पर्यंत आहे.
केंद्रीय परवाना आवश्यकता
अनेक राज्यांमध्ये, बंदरांवर, विमानतळांवर किंवा 20 कोटींपेक्षा जास्त वार्षिक उलाढाल असलेल्या FBOs साठी केंद्रीय परवाने अनिवार्य आहेत.
FoSCoS
FBO नोंदणी आणि परवान्यासाठी प्राथमिक पोर्टल FLRS (फूड लायसन्सिंग आणि नोंदणी प्रणाली) वरून FoSCoS (फूड सेफ्टी कम्प्लायन्स सिस्टम) कडे स्थलांतरित झाले आहे.