महाराष्ट्रातील शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर नैसर्गिक संकटांना तोंड देत असतात. विशेषतः उन्हाळ्यात पाणीटंचाईमुळे शेती करणे कठीण होते. काही भागांत बोरवेल आणि विहिरींना पुरेसे पाणी मिळत नाही, त्यामुळे सिंचनाच्या समस्येला सामोरे जावे लागते. अशा वेळी राज्य सरकारने शेतकऱ्यांसाठी “मागेल त्याला शेततळे” योजना सुरू केली आहे. ही योजना जलसंधारण वाढवण्यासाठी असून, यामुळे शेतकऱ्यांना स्वतःच्या शेतात पाण्याचा साठा करून शेतीला नियमित पाणी पुरवता येते. परिणामी, कोरडवाहू शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांनाही बारमाही शेती करण्याची संधी मिळते.
मागेल त्याला शेततळे योजना म्हणजे काय?
ही योजना राज्य सरकारच्या कृषी विभागांतर्गत राबवली जाते. “मागेल त्याला शेततळे” म्हणजे ज्या शेतकऱ्यांना गरज आहे, त्यांनी अर्ज केल्यास त्यांना शेततळे बांधण्यासाठी अनुदान दिले जाते.
शेततळ्यामुळे जमिनीत ओलावा टिकून राहतो आणि उन्हाळ्यातही सिंचनाची सोय होते. विशेषतः ज्या भागांत बारमाही सिंचनाची व्यवस्था नाही, अशा ठिकाणी ही योजना अधिक प्रभावी ठरते.
शेततळ्याचे फायदे
- उन्हाळ्यातही शेती शक्य – उन्हाळ्यात सिंचनासाठी पाणी उपलब्ध असल्याने रब्बी आणि उन्हाळी पिके घेता येतात.
- पाण्याचा कायमस्वरूपी साठा – पावसाचे पाणी साठवून वर्षभर शेतीसाठी उपयोग करता येतो.
- भविष्यातील दुष्काळावर मात – पाणी साठवून ठेवल्यामुळे कोरडवाहू भागातील शेतकऱ्यांना दुष्काळी परिस्थितीचा सामना करता येतो.
- जमिनीतील ओलावा टिकवतो – शेततळ्यामुळे भूगर्भातील पाण्याची पातळीही सुधारते.
- सिंचनासाठी खर्च कमी होतो – टँकर किंवा अन्य पाण्याच्या स्त्रोतांवर अवलंबून राहावे लागत नाही.
- मासेमारीचा पर्याय – काही शेतकरी शेततळ्यात मत्स्यशेती करून अतिरिक्त उत्पन्न मिळवतात.
योजनेअंतर्गत मिळणारे अनुदान
राज्य सरकार शेतकऱ्यांना 50% ते 100% अनुदान देते. लहान, सीमांत आणि मागासवर्गीय शेतकऱ्यांना अधिक अनुदान मिळते. अनुदानाची रक्कम शेततळ्याच्या आकारावर आणि जमिनीच्या प्रकारावर अवलंबून असते.
अनुदानाचे प्रमाण:
- कोरडवाहू आणि डोंगराळ भागातील शेतकऱ्यांसाठी जास्त अनुदान दिले जाते.
- अनुसूचित जाती-जमातीच्या शेतकऱ्यांना 100% अनुदान मिळू शकते.
- इतर शेतकऱ्यांना साधारण 50% अनुदान दिले जाते.
कोण पात्र आहे?
- अर्जदार हा महाराष्ट्रातील शेतकरी असावा.
- शेतकऱ्याच्या नावावर किंवा कुटुंबाच्या नावावर शेती असावी.
- शेततळ्यासाठी पुरेशी जमीन असणे आवश्यक आहे.
- अर्जदाराने यापूर्वी ही योजना घेतली नसावी.
- ज्या भागांत बारमाही पाणीपुरवठा नाही, अशा शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिले जाते.
ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया:
- mahadbt.maharashtra.gov.in या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
- नवीन खाते तयार करून लॉगिन करा.
- मागेल त्याला शेततळे” योजनेच्या अर्जावर क्लिक करा.
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर संबंधित कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्याशी संपर्क साधावा.
ऑफलाईन अर्ज प्रक्रिया:
- तालुका कृषी अधिकारी किंवा ग्रामसेवक यांच्याकडून अर्ज घ्या.
- आवश्यक कागदपत्रे संलग्न करून अर्ज भरून द्या.
- अर्ज स्वीकृत झाल्यानंतर कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यांकडून तपासणी केली जाते.
- अर्ज मंजूर झाल्यानंतर अनुदानाची रक्कम थेट शेतकऱ्याच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
आवश्यक कागदपत्रे
- 7/12 आणि 8अ उतारा
- आधार कार्ड
- बँक पासबुकची झेरॉक्स
- रहिवासी प्रमाणपत्र
- शेततळ्यासाठी आवश्यक असलेला नकाशा
शेततळे बनवताना घ्यावयाची काळजी
- योग्य मापाचे आणि खोल शेततळे बनवा.
- पाण्याचा अपव्यय टाळण्यासाठी प्लास्टिक लाईनिंग किंवा सिमेंटचा थर वापरा.
- भराव टाकताना माती योग्य प्रकारे दाबा, जेणेकरून गळती होणार नाही.
- शेततळ्याच्या सभोवताली वृक्षारोपण करा, जेणेकरून मातीची धूप रोखता येईल.
🔹 यशोगाथा : शेततळ्यामुळे बदललेले आयुष्य
रामभाऊ पाटील, सोलापूर जिल्हा:
“मी गेली काही वर्षे कोरडवाहू शेती करत होतो. उन्हाळ्यात पाणी मिळत नसे, त्यामुळे पीक वाचवण्यासाठी मोठा खर्च व्हायचा. मागेल त्याला शेततळे योजनेत अर्ज केल्यानंतर मला अनुदान मिळाले आणि माझ्या शेतात शेततळे तयार झाले. आता माझ्याकडे वर्षभर पुरेल असे पाणी आहे आणि शेतीत उत्पादन दुपटीने वाढले आहे.” “मागेल त्याला शेततळे” योजना ही राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची योजना आहे. जलसंधारणामुळे शेती समृद्ध होते, उत्पन्न वाढते आणि दुष्काळावर मात करता येते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी ही सुवर्णसंधी हुकवू नये आणि लवकरात लवकर अर्ज करून लाभ घ्यावा.